ضرورت توجه به الزام‌های محیط‌زیستی، مدیران شهری، فعالان محیط‌زیست و متخصصان حوزه‌های مهندسی، سلامت و … را به امر دفع بهداشتی زباله‌ها ترغیب کرده است. قوانین دفع پسماندها سخت‌گیرانه و الزام‌آور است و یک راه‌حل پایدار برای مدیریت انواع پسماندها، استفاده از سلول دفن بهداشتی زباله یا لندفیل (landfill) است.

برای ایجاد لندفیل‌ها یا به عبارتی سلول‌های دفع بهداشتی زباله به طور معمول از محصول آستر رسی ژئوسنتتیکی یا GCL (Geosynthetic Clay Liner) که متشکل از سه جزء بنتونیت (Bentonite)، لایه ژئوتکستایل بافته شده (Woven) و ژئوتکستایل نبافته (Nonwoven) است، استفاده می‌شود. بنتونیت در GCL از نوع سدیمی یا سایر کانی‌های رسی متورم شونده است که قابلیت جذب آب بالایی دارند. بنتونیت وقتی در مجاورت سیالات قرار می‌گیرد، به سرعت هیدراته می‌شود. هیدراته شدن، سبب متورم شدن و قابلیت خودترمیمی سوراخ‌های احتمالی ایجاد شده درون ساختار جی سی ال می‌شود.

ویژگیها و مزیتهای ایجاد سلولهای دفع بهداشتی زباله

۱. مدیریت پسماند به شیوه بهداشتی

۲. اجرا سلول دفن بهداشتی زباله نیاز به نیروی متخصص و تجهیزات مهندسی خاص ندارد

۳. کنترل آلودگی آب‌های زیرزمینی

۴. دریافت و تهیه بیوگاز از زباله‌ها، در اثر اکسیداسیون بی‌هوازی مواد آلی زباله، گاز متان تولید می‌شود.

همچنین کاربرد GCL در سلول‌های دفن بهداشتی زباله‌ها، مزایای آب‌بندی مناسب سیستم‌های هیدرولیکی، مقاومت فیزیکی و شیمیایی بالا و قابلیت متورم شوندگی، خودترمیمی و نفوذپذیری کم را به همراه دارد.

روشهای اجرا

به طور متداول اجرا لندفیل‌های جدید یا بسط و گسترش سایت‌های قدیمی در سه مرحله انجام می‌شود. یک مرحله آستر کردن سطح زیرین (Bottom lining system) است که مانع از آلوده شدن آب‌های زیرزمینی می‌شود. در این مرحله ژئوکامپوزیت GCL به مثابه لایه محافظی برای غشاء ژئوممبران عمل می‌کند و میزان آب‌بندی لایه‌های رسی و معدنی را افزایش می‌دهد.

کاربرد GCL در لایه‌های زیرین لندفیل 
کاربرد GCL در لایه‌های زیرین لندفیل

مرحله بعد در توسعه لندفیل‌ها، مرحله آب‌بندی سطوح میانی (intermediate sealing systems) است. این تکنیک امکان توسعه عمودی لندفیل‌ها در ارتفاع را می‌دهد و با توجه به محدودیت زمین، راهبرد سودمندی است. ژئوکامپوزیت GCL در ساختار میانی یک لندفیل مانع از نفوذ شیرابه‌ها به لایه‌های زیرین می‌شود.

کاربرد GCL در لایه‌های میانی لندفیل
کاربرد GCL در لایه‌های میانی لندفیل

مرحله سوم ایجاد لایه‌های بالایی (cover lining system) است که به طور قابل توجهی به سبزشدن لندفیل با پوشش گیاهی طبیعی کمک می‌کند. در لایه‌های رویین می‌توان از ژئوکامپوزیتGCL برای زهکشی و آب‌بند کردن به جای روش‌های متداول آسترهای رسی معدنی استفاده کرد. این روش ساخت مقرون به صرفه و سازگار با محیط‌زیست است، همچنین زمان ساخت و ساز را کوتاه می‌کند و در عین حال هزینه‌های نهایی را کاهش می‌دهد. افزون بر این در مقاطعی با شیب‌های تندتر که نسبت شیب بیش از 1 به 3 است، برای تثبیت شیب و جلوگیری از لغزش خاک باید از ژئوگریدهای خاکی استفاده شود.

ارزیابی اثرات بر محیط‌زیست، حفاظت از آب‌های زیرزمینی و ارزیابی هیدرولوژیک باید پیش از مکان‌یابی لندفیل‌ها انجام شود.

طراحی لایه رویین و پوشش نهایی باید به صورتی انجام شود که حداقل شیب برابر 2 درصد و حداکثر شیب برابر 30 درصد باشد. قابلیت انطباق با نشست‌های پیش‌بینی شده، کمینه کردن فرسایش، کاهش نفوذ آب سطحی به درون ناحیه‌ی دفن پسماند، بهبود زهکشی موثر آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها، حفظ پایداری شیب‌ها و بهبود زیبایی بصری و محیط و منظر سایت باید مورد توجه قرار گیرد.

کاربرد GCL در لایه‌های رویین لندفیل
کاربرد GCL در لایه‌های رویین لندفیل

در تولید GCL ها باید از مواد با کیفیت استفاده شود تا این ژئوکامپوزیت توانایی مدیریت پسماندها را داشته باشد. ژئوتکستایلی که توسط کارخانه سپید صنعت تولید می‌شود این قابلیت‌ها را دارد که در فیلتراسیون مایعات و سیستم‌های جمع‌آوری گاز و همچنین حفاظت از لایه ژئوممبرین عملکرد مطلوبی از خود نشان دهد. ژئوتکستایل‌های تولیدی توسط کارخانه سپید صنعت در کنترل پسماندهای خطرناک، در تالاب‌های تصفیه پساب، همچنین مخازن نگهداری و کنترل ضایعات در ساختارهای سطحی و زیرسطحی لندفیل‌ها کارایی روزافزون دارند.